REBA (RAPID ENTIRE BODY ASSESSMENT) METODU

REBA ergonomi risk değerlendirme (Tüm vücut değerlendirme metodu) yöntemi statik olsun dinamik olsun tüm vücut faaliyetleri esnasında çalışanın duruşunu analiz ederek mesleki kas ve iskelet rahatsızlıklarına neden olabilecek
çalışma şeklinin saptanmasına ve önlem alınmasına olanak sağlayan gözleme dayalı bir duruş analiz
metodudur

REBA ergonomi risk değerlendirme Hignett (Nottingham Şehir Hastanesi, Nottingham, Birleşik Krallık) ve McAtamney (COPE, İş Sağlığı ve Ergonomi Hizmetleri Ltd., Nottingham, Birleşik Krallık) adlı iki ergonomist tarafından metal
sektörü için kullanılagelen OWAS (Ovako Working Posture Analysis System(Ovako çalışma duruşu
analizi)) metodunu temel alan RULA(Rapid Upper Limb Assessment(Üst vücut değerlendirme yöntemi))
yönteminin üzerine bina edilerek geliştirilmiştir.

REBA ergonomi risk değerlendirme , 1995`de Avustralya Ergonomi Derneğinin Konferansında sunulmuş, 2000 yılında da yayımlanmıştır. REBA ergonomi risk değerlendirme tüm vücut duruşunu dikkate alarak değerlendirme yapar.

REBA ergonomi risk değerlendirme yöntemini uygulamak üzere ve duruş analizleri yapmak için çalışmanın fotoğraf veya video ile analiz edilmesi önerilir. Elde edilen görüntülerden sık tekrarlanan, daha çok fiziksel kuvvet gerektiren,
işçiyi daha çok zorlayan, daha çok zaman alan hareket seçilerek duruş analizi yapılır.

REBA ergonomi risk değerlendirme yönteminde analiz edilecek duruş esnasında boynun, gövdenin, bacakların, üst kol ve alt kolun
anlık duruşu dikkate alınarak duruşlara puanlar vermek yoluyla risk skoru belirlenir. REBA yönteminde
uygulama kolaylığı sağlamak adına “REBA ergonomi risk değerlendirme Çalışan Değerlendirme Formu” kullanılmaktadır.

REBA ergonomi risk değerlendirme yönteminde puanlama Tablo A, Tablo B ve Tablo C adı verilen üç tablo ile gerçekleştirilir.

REBA ergonomi risk değerlendirme Tablo A değeri, incelenen duruşa ait boyun, gövde ve bacak analizleri ile ortaya koyulur. Vücudun duruş esnasında aldığı açısal değerlere ve duruş şekline göre puanlar verilir. Tablo A değeri bulunduktan sonra Tablo C’ de yerine koyulmak üzere Puan A değeri bulunur. Puan A değeri, Tablo A değerine Kuvvet/Yük
Puanının eklenmesiyle bulunur.

REBA ergonomi risk değerlendirme metodu uygulanırken ilk olarak Boyun, Gövde, Bacak puanlarını kapsayan Tablo A değerini bulmak gerekmektedir;
Boynun duruşu belirlenirken dikeyle öne ve arkaya doğru boynun 0 derece ile 20 derece arasındaki
duruşu için +1 puan, 20 dereceden daha büyük açıyla yapılan boyun duruşu için +2 puan verilir. Bu
puanlara ek olarak boyun kendi ekseni etrafında döndürülüyor veya yana doğru çevriliyorsa +1 puan
daha verilir.

Gövde ile ilgili risk skoru belirlenirken gövde dik konumda(0 derece) +1 puan olarak değerlendirilir. 0
derece ile20 dereceye kadar gövdenin eğilmesi +2 olarak puanlanırken 20 derece ile 60 derece
arasında +3, 60 dereceden daha fazla bir eğilme söz konusuysa +4 puan verilmektedir. Boyunda
olduğu gibi gövdenin de ekseni etrafında dönmesi veya eğilmesi durumunda +1 puan daha eklenerek
elde edilen değer Tablo A’da yerine koyulur.

REBA ergonomi risk değerlendirme Adım 3’de görüldüğü üzere bacaklar eğer normal duruş olarak nitelendirilen iki ayak yere basıyor konumda ise +1 puan verilecek olup dizde 30 derece ve 60 derece arasında bir bükülme söz konusu ise bu puana +1 puan daha, 60 dereceden fazla bükülme varsa +2 puan daha eklenecektir.

Tek ayak yere basıyor konumda ise ilk olarak +2 puan verilecek olup dizde 30 derece ve 60 derece arasında bir
bükülme varsa bu puana +1 puan daha, 60 dereceden fazla bükülme varsa +2 puan daha eklenecektir.

Yukarıda ifade edilen boyun, gövde ve bacak analizlerini yapılarak Tablo A’dan elde edilen “Duruş
Puanı” na, “Kuvvet/Yük Puanı” eklenerek “Puan A” değeri bulunur;
Çalışılan iş parçasının, malzemenin ağırlığı 5 kg’dan az ise 0 puan olarak değerlendirilir. Ağırlık 5 kg
ve 10 kg arasında ise +1 puan eklenmekte olup 5 kg’dan fazla ise +2 puan eklenir. Ağırlığın yanı sıra
ani, değişken bir kuvvet uyguluyorsa +1 puan daha eklenerek Kuvvet/Yük puanı bulunmalıdır.

REBA ergonomi risk değerlendirme metodu uygulanırken ikinci aşama “Kol ve El Bileği Analizleri” ile Tablo B değerinin
hesaplanmasıdır;
Üst kol aşağıya sarkıtılmış şekilde serbest şekilde (0 derece açıyla) konumlanması ile öne veya arkaya
doğru 20 dereceye kadar duruşu arasında +1 puan vermektedir.. Geriye doğru 20 dereceden fazla
kolun hareketi +2 puandır. Öne doğru 20-45 derece arasındaki kolun duruşu için +2, 45-90 derece
arasındaki duruşu için +3, 90 dereceden daha yüksek açılı duruşlar için +4 puan verilerek Üst Kol
Puanı belirlenmektedir. Üst kol duruşu belirlenirken omuzlar yukarı doğru kaldırılmışsa veya kollar
yana doğru açılarak iş yürütülüyorsa 1 puan daha Üst Kol Puanına eklenir. Kol bir yerden destek
alıyor ise belirlenen değerden 1 puan çıkartılmalıdır.

Alt kolun 60 derece ile 100 derece arasındaki duruşu en az riskli duruş olarak değerlendiriliyor olup +1
puan verilmektedir. 0-60 derece arasında veya 100 derecenin üstünde konumlandırılıyorsa +2 puan
verilerek Alt Kol Puanı hesaplanmaktadır.

El Bileği Puanı düz duruşundan aşağı veya yukarı doğru 15 derecelik açıya kadar olan duruşu +1 puan, 15
derecenin üstündeki açısal değerlerde ise +2 puan olarak değerlendirilmektedir. El bileği yana doğru
eğiliyor veya döndürülerek kullanılıyorsa hesaplanan puana +1 puan daha eklenmektedir.

Kol ve El bileği analizleri yapılmak suretiyle elde edilen Tablo B değerine ek olarak kavramanın zorluk
derecesine göre “Kavrayış Puanı” eklenir;
Çalışılan parça sağlıklı bir şekilde kolayca kavranabiliyorsa puan eklenmemektedir.
İdeal tutuş ve kavrama mümkün ama kabul edilebilir olarak görülüyorsa +1 puan eklenmelidir.
Elde tutmak bir şekilde mümkün ancak kabul edilebilir bir kavrama söz konusu değilse +2 puan
eklenmelidir.

REBA ergonomi risk değerlendirme Tablo A değeri ve Tablo B değeri Tablo C’ de birleştirilerek Tablo C puanı elde edilir. Tablo C puanına hareketin ne sıklıkta ve hangi koşullarda yerine getirildiğini ifade eden “Aktivite Skoru”
da eklenir.

REBA Ergonomi Risk Derecesi Puanlama:
1 = kabul edilebilir risk
2-3 = düşük risk, önlem gerekebilir
4-7 = orta risk, araştırma ve hızlı yöntem
8-10 = yüksek risk, incele ve önlem al
11+ =çok yüksek risk, önlem al
REBA Ergonomi Risk Değerlendirme Derecelendirmesine göre faaliyetin risk seviyesi belirlenmiş olur.

 

TOKGÖZ İŞSAĞLIĞI EĞİTİM DANIŞMANLIK SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ © 2009 Tokgoz Ergonomi